De polariscoop is een van de belangrijkste instrumenten van edelsteenkundigen. Je kunt daarmee enkel- en dubbelbrekende stenen van elkaar onderscheiden. Net als in glas kan er licht doorheen stralen. Dat is ook in doorzichtige edelstenen het geval. Een invallende straal breekt aan het oppervlak. De straal buigt af c.q. krijgt een andere richting. Bij de meeste edelstenen breekt de lichtstraal in twee richtingen die haaks of polair op elkaar staan. Met een polariscoop kan het verschil zichtbaar worden gemaakt. Dat kan trouwens ook met de glaasjes van een polaroid zonnebril.

Zo’n polariscoop bestaat uit twee boven elkaar geplaatste polaroidglaasjes. Het onderste glas heet de polarisator, de bovenste de analysator. De polarisator is gefixeerd, staat vast, maar direct daarboven ligt vaak een doorzichtig glaasje waar de steen op kan worden gelegd en kan worden gedraaid. ook de bovengelegen analysator kan worden gedraaid.

  • EB =  enkelbrekend of isotropisch, b.v. diamand, fluoriet, spinel, cunic zirkonia
  • ADB = anomaal dubbelbrekend (kan gezien worden in enkelbrekende stenen)
  • DB = dubbelbrekend of anisotropisch
  • AG = aggregaat, micro- of cryptokristallijn, b.v. chalsedoon

Werkwijze

Schakel de lamp in en draai de analysator in de donkerste positie. Leg de steen op de polarisator. Kijk door de analysator, draai de polarisator 360º en noteer de reactie van de steen. Test de steen in verschillende richtingen/posities.

De steen:

  • blijft geheel donker: de steen is enkelbrekend
  • blijft geheel licht: de steen is een aggregaat
  • toont duidelijke, slangachtige patronen: de steen is anomaal dubbelbrekend
  • wordt viermaal donker c.q. licht: de steen is dubbelbrekend of anomaal enkelbrekend (moet bevestigd worden)

Stenen die enkelbrekend of een aggregaat zijn hebben geen bevestigingstest nodig. De dubbelbrekende en anomaal dubbelbrekende stenen wel.

Bevestigingstest

Van DB en ADB stenen.

Met de polariscoop nog in donkere positie, draai de steen (of een rand er van) in de lichtste positie. Kijk naar de lichte zone, draai dan de analysator in de lichte positie en noteer de reactie.

Scherm eventueel vals licht van buiten zo mogelijk af (houd je handen om de polariscoop).
Wordt het lichter in de lichte zone:

  • merkbaar lichter/helderder dan is de steen anomaal dubbelbrekend = enkelbrekend
  • merkbaar donkerder of blijft gelijk dan is de steen dubbelbrekend